مواد و ساخت پیشرفته

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته بر ضرورت ورود ایران به حوزه تولید پرینتر سه‌بعدی فلزی و سرامیکی تاکید کرد و گفت: لازمه بقای صنایع در گروی استفاده از پرینترهای سه‌بعدی است. این پرینترها با کمک کامپیوتر قادر به ساخت قطعات بسیار پیچیده هستند که با روش‌های رایج فعلی قابل انجام نیست. اکنون انقلاب بزرگی در این صنعت به‌وجود آمده است و ایران نیز باید به این حوزه ورود پیدا کند زیرا اگر در این زمینه غفلت کند وابسته به کشورهای دیگر خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی‌ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته، روز سه‌شنبه ( 21 آذر 1402) تفاهم‌نامه همکاری‌های نوآوری، فناوری و علمی‌میان شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در سه محور اصلی«ارتقاء سطح علمی، فناوری و نوآوری »، «تعریف طرح‌ها و پروژه‌های اجرایی با رویکرد تحول در فعالیت‌های اقتصادی» و «کمک به ایجاد و توسعه نظام نوآوری مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته » منعقد شد.

دکتر صادق صادق‌زاده، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در آیین امضای این تفاهم‌نامه گفت: قطعا روحیه جهادی و امر خواستن و صرف فعل توانستن، مهم‌ترین عامل موفقیت شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در زمینه دستیابی به چنین دستاوردهای علمی‌و پژوهشی محسوب می‌شود. بیشتر طرح‌هایی که متخصصان این شرکت ارائه داده‌اند تحت پوشش ستادهای مختلف معاونت علمی‌قرار دارند. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری می‌تواند جلسه‌ای با شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران پیرامون اجرای این طرح‌ها برگزار کند.

وی به عمده وظایف این ستاد اشاره کرد و افزود: ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته از دو بخش مواد پیشرفته و ساخت تشکیل شده است. بخش مواد پیشرفته ستاد نیز به سه گروه "مواد معدنی"، " مواد مرتبط با حوزه نفت،گاز و پتروشیمی" و" مواد نوظهور " تقسیم‌بندی می‌شود. کاربرد اصلی مواد نوظهور بهینه‌سازی و افزایش کیفیت مواد است. پیش‌بینی می‌شود در آینده اثرات شگرفی از این مواد بروز پیدا کند و تجاری‌سازی آن‌ها نیز گسترش پیدا کند.

وی اظهارداشت: متاسفانه اکنون از نظر کیفیت مواد اولیه دچار چالش هستیم. هرچند تولیدکنندگان فناوری با روش ساخت آشنا هستند اما محصول تولیدی آن‌ها به دلیل کیفیت مواد اولیه‌شان قابل رقابت حتی با محصولات چینی نیست. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به دنبال رفع این چالش‌هاست.

وی تصریح کرد: همچنین مساله بازار برای فروش این محصولات بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال شرکتی سالانه قادر به تولید 72 تن آلیاژ است. این شرکت تنها مشتریان خاص خودش را دارد و نمی‌تواند وارد بازار بین‌المللی شود. در حال حاضر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان دسترسی خوبی به این مجموعه‌ها دارد و می‌تواند پل ارتباطی میان این مجموعه‌ها با شرکت‌های خارجی باشد و برای آن‌ها سفارش کار بگیرد. این امر منجر به رسوخ فناوری ایران به سایر نقاط جهان می‌شود.

وی ادامه داد: امروزه پروژه‌های خوبی پیرامون تبدیل ذخیره گاز، ساخت انواع پوشش ها، توربین ها، کمپرسورها، کاتالیست ها و ... انجام داده‌ایم و از شرکت‌های فعال در این عرصه حمایت می‌کنیم. معاونت علمی‌و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند در این زمینه نیز کارهای مشترکی با مجموعه شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران داشته باشد و پروژه‌های خوبی را اجرایی کند.

صادق زاده بر ضرورت ورود به حوزه تولید پرینتر سه‌بعدی فلزی و سرامیکی تاکید کرد و در این خصوص گفت: پرینترهای سه‌بعدی از جمله مباحث مهم این حوزه محسوب می‌شود. این پرینترها با کمک کامپیوتر قادر به ساخت قطعات بسیار پیچیده هستند که با روش‌های رایج فعلی قابل انجام نیست. دقت، سرعت و کارایی و بازدهی ادوات با استفاده از این پرینترها افزایش پیدا می‌کند. در آینده با بکارگیری از این فناوری بسیاری از روش‌های مرسوم مانند دستگاه تراش‌ها نیز حذف خواهد شد.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته تاکید کرد: لازمه بقای همه صنایع در گروی استفاده از این پرینترهاست. اکنون انقلاب بزرگی در این صنعت به وجود آمده است. بنابر پیش بینی‌ها اگر تا سال 2040 کشورها از پرینتر سه‌بعدی برای صنعت‌شان استفاده نکنند، به شدت وابسته به کشورهای دیگر خواهند شد. ما نیز اگر نتوانیم خودمان را با این انقلاب همگام کنیم، وابسته به کشورهای دیگر خواهیم شد. کارخانه‌های بزرگ نیز که سال‌ها خاک صنعت را خورده‌اند مجبور به استفاده از دستگاه‌های وارداتی خواهند شد. شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران می‌تواند به این مبحث ورود پیدا کند و با ترسیم نقشه راهی برای ده سال آینده، پیشگام در این عرصه باشد. قطعا معاونت علمی‌، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز از توانمندی‌های مجموعه شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران حمایت خواهد کرد.

وی عنوان کرد: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان همچنین در بحث کربن کپچر (جداسازی و ذخیره‌سازی کربن) و تبدیل آن به سوخت‌های زیستی نیز تمرکز جدی دارد از این رو شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران می‌تواند به این حوزه نیز ورود پیدا کند و از حمایت‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان بهره‌مند شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر از مجموع 9 هزار شرکت فناور و دانش‌بنیان تحت پوشش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، حدود 4 هزار شرکت در حوزه مواد و ساخت پیشرفته فعالیت دارند. تاکنون ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته از بسیاری از این شرکت‌ها حمایت کرده و تسهیلاتی نیز به آن‌ها ارائه داده است. به عنوان مثال این شرکت‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از تسهیلات معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، مالیات کمتری بپردازند. عمده فعالیت‌هایی هم که متخصصان این شرکت انجام داده‌اند قابلیت دانش‌بنیان شدن را دارند. ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در این زمینه نیز می‌تواند این مجموعه را مورد حمایت قرار دهد.

تمرکز معاونت علمی بر فناوری‌های کوتاه مدت ثروت آفرین

دکتر شقایق حق‌جوی جوانمرد، رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز در این مراسم گفت: رسوخ تفکر پژوهش محوری و دانش‌بنیان در بطن دستگاه عملیاتی و اجرایی مانند شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و بومی‌سازی فناوری‌هایی مانند هوشمند‌سازی، بلاک چین، مدیریت و نرم افزار شبیه ساز آنلاین، متاورس از سوی متخصصان این شرکت و همچنین استفاده از استانداردهای سطح بالا و وسیع بودن شبکه گاز و قطعی نداشتن آن هنگام وقوع حوادثی مانند سیل، زلزله و ... بسیار قابل تقدیر است.

وی افزود: ما نیز در نسل چهارم معاونت علمی، فناوری واقتصاد دانش‌بنیان به روی فناوری‌های کوتاه مدت ثروت آفرین و فناوری‌های بلند مدت قدرت ناپذیر و تاب‌آور به شدت تمرکز کرده‌ایم. قطعا توجه مجموعه شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به آینده مصرف انرژی، دستیابی به ذخیره‌سازی هیدروژن و گنبد نمکی بسیار حائز اهمیت است.

وی تصریح کرد: ورود شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به بحث صادرات خدمات فنی و مهندسی بسیار باارزش است زیرا ایران دومین یا سومین کشور تربیت کننده مهندس جوان است. صادرات این نوع خدمات می‌تواند آینده این شرکت را متحول سازد.

دستاوردهای امروز صنعت گاز حاصل انقلاب اسلامی است 

مهندس نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران نیز در این مراسم گفت: پس از ملی شدن صنعت نفت با اعمال تحریم‌ها و انعقاد قرارداد با کنسرسیوم، ایرانی‌ها عملا در حوزه نفت و گاز راه به جایی نبردند. ملی شدن صنعت نفت در واقع قانونی تزئینی بیش نبود زیرا هیچ ایرانی به غیر از کارهای خدماتی در این حوزه فعالیت نداشت. دستاوردهای حوزه نفت و گاز حاصل تلاش متخصصان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ‌است. ما باید قدردان نعمت انقلاب اسلامی ‌باشیم.

وی افزود: ما صنعت نفتی‌ها به خوبی واقف هستیم، تحریم‌ها پیش از اعلام، اعمال می‌شوند. در یک مقطع زمانی مجموعه ما برای خرید توربین و کمپرسور با مشکل مواجه شد، هشت ماه بعد این محصولات در رده تحریم‌های دشمن قرار گرفتند. تحریم‌های ظالمانه‌ای که تا امروز نیز ادامه دارند. سال 1389 تولید گاز در ایران روزانه 400 میلیون مترمکعب بود اما با وجود تمام تحریم‌های بین‌المللی اکنون در جایگاهی قرار داریم که می‌توانیم روزانه 850 میلیون متر مکعب گاز تولید، پالایش، انتقال و توزیع کنیم.

وی اظهار داشت: شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تنها تولید کننده گاز نیست بلکه تولید کننده تاسیسات صنعت گاز نیز است. تمام تجهیزات خطوط گاز این شرکت 100% داخلی هستند. مجموعه ما برای ساخت توربین و کمپرسور 2 میلیارد تومان سرمایه گذاری کرده است. تاکنون با کشورهای اروپای غربی و شرقی نیز 2 میلیارد دلار قرارداد بسته است.

وی تصریح کرد: هرچند تکنولوژی ما به این کشورها انتقال پیدا کرده است اما آن‌ها از انتقال برخی تکنولوژی‌ها سر باز زده‌اند. اکنون به لطف خدا تکنولوژی‌های بسیار پیچیده این صنعت با اتکا به توان متخصصان داخلی ساخته می‌شود. پیش از این بسیاری از سیستم‌های کنترل و نرم افزارهای خارجی جاسوسی و مخرب بودند اما اکنون این سیستم‌ها با مهندسی معکوس در ایران ساخته می‌شوند.

وی یادآور شد: همچنین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران برای ذخیره‌سازی گاز سناریوی بزرگی طراحی کرده است. طبق این سناریو، مجموعه شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران موفق شد برای نخستین بار مخزن نمکی کشور را توسعه دهد. ما مجبور به شناسایی گنبدهای نمکی سراسر کشور و ساخت تجهیزات آن هستیم زیرا اگر تجهیزی دیرتر ساخته شود، سبد انرژی کشور به مخاطره افتاده و افت تولید پیدا خواهیم کرد.

نوشادی در پایان گفت: امیدواریم این توانمندی‌ها و ابتکاراتی که پیرامون صدور خدمات فنی و مهندسی توسط همکاران این مجوعه اتفاق افتاده است با هم‌افزایی و همکاری مجموعه‌های پژوهشی و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به مرحله تجاری‌سازی برسد. 

تولید برق بدون سوزاندن گاز اضافی

ابراهیمی، رئیس امور پژوهش شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران نیز در این مراسم به دستاوردهای علمی ‌و پژوهشی این شرکت اشاره کرد و گفت: عمده فعالیت‌های شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در زمینه توسعه فعالیت‌های ذخیره‌سازی، هوشمندسازی انتقال و توزیع گاز، صدور خدمات فنی و مهندسی، بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایستگاه‌های تقویت فشار و تقلیل فشار، توسعه هیدروژن، استفاده از فناوریANG  به منظور پیک‌سایی مصرف است.

وی افزود: ساخت دویست دستگاه توربوکمپرسور در ایستگاه‌های تقویت فشار برای شرکت مپنا و‌OTC  از مهم‌ترین طرح‌های اجرایی این مجموعه است. همچنین‌ به منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایستگاه‌های تقویت فشار، موفق به بکارگیری چرخه‌های SRTو ORC شده‌ایم. هدف از اجرای این پروژه بازیابی انرژی اتلافی توربین‌های گازی است. در این پروژه بدون سوزاندن گاز اضافی برق تولید می‌شود.

وی بیان کرد: ارائه دانش فنی و بررسی امکان استفاده از پوشش‌های سخت و فوق سخت مقاوم به سایش و خوردگی نانوساختار برپایه کربن به منظور افزایش طول عمر شیرهای صنعتی مورد استفاده در خطوط انتقال گاز، دیجیتالی کردن فیلم‌های رادیوگرافی، توسعه فناوری بلاک چین با هدف ساماندهی مدیریت پروژه و انتقال اسناد و مدارک در بین ذی‌نفعان یک طرح، عارضه‌یابی مدیریت پروژه، هوشمند‌سازی و توسعه پلتفرم‌های پیشرفته تبادل داده، توسعه شبکه هوشمند انتقال گاز، بکارگیری کنتور هوشمند گاز از دیگر دستاوردهایی است که توسط متخصصان این مجموعه طراحی و ساخته شده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: همچنین در زمینه طراحی، تولید، نصب و راه‌اندازی نرم افزار بومی‌شبیه ساز آنلاین شبکه سراسری گاز ایران،‌ ذخیره‌سازی گاز در گنبدهای نمکی، توسعه هیدروژن، ساخت و بکارگیری لوله‌های کامپوزیتی در پروژه‌های انتقال گاز، استفاده از پوشش‌های کامپوزیتی برای تقویت لوله‌های گاز، تولید برق از طریق توربین‌های انبساطی متصل به مولد برق، ساخت آنالایزر اندازه‌گیری ترکیبات متیل و اتیل مرکاپتان موجود در گاز طبیعی جهت نصب در پالایشگاه ایلام و جذب، ذخیره و استفاده از دی‌اکسید کربن نیز دستاوردهای علمی، پژوهشی و کاربردی خوبی کسب کرده‌ایم.