مواد و ساخت پیشرفته

اهمیت و راهبردی بودن موضوع فوتونیک، لیزر، مواد و ساخت پیشرفته، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را بر آن داشت که با هدف ساماندهي، کمک به ارتقای وضعیت تولید، تجاری‌سازی، توسعه فناوری و زیرساخت‌های مرتبط با این دو حوزه مهم، در آبان ماه سال 1397 با ادغام دو ستاد مرتبط، «ستاد توسعه فناوری‌های فوتونیک، لیزر، مواد پیشرفته و ساخت» را ایجاد کند.
این ستاد مسئولیت راهبری، سیاست‌گذاری و هماهنگی برای توسعه فناوری این دو حوزه راهبردی در کشور را به عهده گرفت. در همین راستا و با اتخاذ سیاست و رویکرد جدید مدیریتی و اجرایی، تلاش‌های بسیاری برای ایجاد زمینه مساعد همفکری، تبادل نظرات، انتقال دانش و توانمندی‌های و همچنین شبکه‌سازی پویا میان متخصصین و صاحبنظران حوزه تحت تصدی، صورت پذیرفت.
در مجموع می‌توان گفت؛ همچون ماه‌های پایانی سال 1397، در سال 1398 نیز، با اخذ نظرات و مشورت‌های خبرگان علمی و صنعتی، موضوعات دارای اولویت برای رفع نیازهای مختلف در کشور شناسایی و تعریف شدند. همچنین درخواست‌های حمایت برای توسعه فناوری، با توجه به نیازهای تعیین شده، دریافت گردید که برخی مراحل ارزیابی و داوری را گذرانده و برخی در حال طی کردن این مراحل هستند. علاوه بر این، ستاد با هدف مبادله اطلاعات و ایجاد ارتباط بین صنعتگران و پژوهشگران، آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی و فناوری در زمینه‌های گوناگون و معرفی خود، در رویدادهای مختلف، علمی و صنعتی مشارکت یا از آن‌ها حمایت کرده است. شایان ذکر است ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه فناوری‌های مرتبط با حوزه فعالیت ستاد نیز، در دستور کار قرار داشته است
ستاد در حوزه فوتونیک و لیزر طی سال 1398، بیش از 50 طرح توسعه فناوری را دریافت کرد که از این میان، بیش از 20 طرح تصویب و مورد حمایت قرار گرفت. همچنین در این سال، حمایت از طرح‌های تصویب شده در انتهای سال 1397 نیز که بیش از 30 طرح توسعه فناوری و به صورت حمایت‌های بلاعوض و تسهیلات بود، صورت پذیرفت. علاوه بر طرح‌های توسعه فناوری، طرح¬هایی در حوزه ترویج مانند انتشار ماهنامه تخصصی (مشترک با حوزه مواد پیشرفته و ساخت) و برگزاری کارسوق¬های دانش‌آموزی انجام شد. همچنین در بخش ایجاد زیرساخت، راه‌اندازی مراکز نوآوری و شتابدهنده در دستور کار قرار داشت که مراحل تبیین و ارزیابی را پشت سر گذاشته و برونداد آنها در سال 99 محقق خواهد شد. این ستاد برای سال 1399 در حوزه فوتونیک، علاوه بر ادامه حمایت از طرح¬های اولویت‌دار توسعه فناوری، حمایت از تعداد طرح¬های زیرساختی را در دستور کار دارد که عموماً تمام و یا بخش بزرگی از جامعه فناوران این حوزه را هدف قرار داده و یا اثر گذاری ملی خواهند داشت. از این جمله می¬توان به واحد مرجع تولید قطعات و مدارات مجتمع نوری اشاره کرد. همچنین طرح¬های ترویجی و زیرساختی دیگر که با نگاهی بلندمدت طی سالیان گذشته در ستاد تعریف شده بودند در سال پیش رو نیز ادامه خواند داشت.
ستاد در حوزه مواد پیشرفته و ساخت طی سال 1398، بیش از 45 درخواست و طرح واصله مرتبط با حوزه مواد و ساخت، را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد که پس از ارزیابی‌های لازم، نتایج آن به متقاضی منعکس شده است. همچنین، داوری و تصویب حدود 20 طرح فناورانه مرتبط با حوزه مواد و ساخت، در این ستاد صورت پذیرفت. علاوه بر این، با توجه به مقیاس نسبتاً بزرگ طرح‌های حوزه مواد و ساخت، مشارکت سرمایه‌گذار و مصرف‌کننده نهایی، اهمیت بسیاری در ایجاد اطمینان از به نتیجه رسیدن موضوع دارد. بنابراین این ستاد، رویکرد ایجاد مدل و زیرساخت همکاری با هلدینگ‌های بزرگ سرمایه‌گذاری را در سال 1398 در نظر گرفته و در همین راستا تفاهم‌نامه همکاری با یکی از هلدینگ‌های بزرگ در حوزه مواد فلزی و غیرفلزی منعقد و همکاری‌های مشترک امیدبخش و تاثیرگذاری انجام شده است. شایان ذکر است مبتنی بر ارزیابی‌ها و بررسی‌های اولیه صورت پذیرفته در این ستاد، باهدف شناسایی نیازمندی‌ها و گلوگاه‌های فناورانه صنایع مختلف داخلی، 8 طرح توسعه صنعتی تعریف شده که در سال 1399 پیگیری بیشتری خواهند شد. لازم به ذکر است که 3 رویداد فناورانه توسط این ستاد، برنامه‌ریزی، مدیریت و یا اجرا شده‌اند و همچنین تعریف و طراحی 3 زیرساخت توسعه فناوری (شتاب‌دهنده، کلینیک صنعت و مرکز آموزش) انجام شده که در صورت فراهم شدن منابع لازم، در سال 1399 به نتیجه خواهند رسید. مانند حوزه فوتونیک، ستاد از اهمیت بحث ترویج در حوزه مواد و ساخت نیز غافل نبوده و حمایت از برگزاری رویدادهای علمی و فناوری، ایجاد زیرساخت ترویجی، تهیه و انتشار محتوای علمی و فناوری از طریق وب‌سایت ستاد (مشترک با بخش فوتونیک) و انجام مطالعات و گزارش‌ها را انجام داده است.
در سال آتی، امید است در سایه پروردگار توانا، این ستاد بتواند با برنامه‌ریزی‌ها، حمایت‌ها و مشارکت همه‌جانبه تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی ذی‌ربط، بازیگران، متخصصان و ذینفعان، در راستای توسعه علوم و فناوری‌های فوتونیک، لیزر، مواد پیشرفته و ساخت و همچنین بومی‌سازی و رفع نیازهای راهبردی کشور گام‌های موثرتری بردارد.
*دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فوتونیک، لیزر، مواد پیشرفته و ساخت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری